Biogramy Ocalałych

Dokładna liczba Ocalałych z łódzkiego getta nie jest znana – szacuje się ją między 7 a 12 tysięcy. Park Ocalałych został poświęcony właśnie tym osobom i ich pamięci. Jedną z form tego upamiętnienia jest idea dedykowania Ocalałym drzewka w Parku. Do dzisiaj przyznanych zostało 545 drzewek - pierwsze z nich nadane zostały w 2004 roku, a ostatnie w październiku 2011 roku, w trakcie 70. rocznicy deportacji Żydów z Europy Zachodniej do łódzkiego getta.

Główną osią kompozycyjną Parku jest aleja Arnolda Mostowicza. Łączy ona Pomnik Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej z Kopcem Pamięci, na szczycie którego stoi ławeczka Jana Karskiego. Wzdłuż całej alei ułożone są granitowe tablice z wyrytymi nazwiskami Ocalałych z Litzmannstadt Ghetto i numerami nadanych im w Parku drzew.

Ben-Zwi Tova

tablica w Parku OcalałychTova Ben-Zwi (z d. Gutka Szczekacz) urodziła się w Łodzi jako córka Hersza Henocha Szczekacza i Miriam. Ojciec był kantorem i kompozytorem w łódzkiej synagodze.
W czasie wojny początkowo mieszkała w łódzkim getcie wraz z rodziną przy ul. Rybnej 9. W 1944 r. została wraz z ojcem i bratem wywieziona do Auschwitz, potem do Guben, ostatnim etapem pobytu w obozach był Bergen Belsen.

 

Bergman Zwi

Tablica w Parku Ocalałych Zwi (Henryk) Bergman urodził się 10 sierpnia 1922 r. w Zduńskiej Woli jako syn Beniamina i Frymety. Ojciec był gospodarzem fabrycznym w firmie Gentelman, matka zajmowała się sprzedażą butów. Mieszkał wraz z rodziną w Łodzi przy ul. Ciesielskiej 17. Zvi uczęszczał do szkoły powszechnej przy ul. Rybnej, następnie przy Zgierskiej, ukończył w 1939 r. szkołę przemysłową przy ul. Pomorskiej 48 zdobywając tytuł technika włókiennictwa. Po zakończeniu nauki rozpoczął pracę w fabryce krawatów przy ul. Narutowicza, gdzie praktykował do czasu wybuchu wojny.

Bergman Juta

Tablica w Parku OcalałychJuta Bergman (z d. Szmirgeld) urodziła się 8 sierpnia 1927 r. w Breslau (dzisiejszym Wrocławiu) jako córka Beniamina Josefa i Heli. Rodzice prowadzili tam dom towarowy. Tam mieszkali do roku 1934, następnie po śmierci ojca zamieszkała wraz z matką i młodszym bratem w Łodzi przy ul. Pomorskiej 40. Juta do czasu wybuchu wojny uczęszczała do szkoły powszechnej, w getcie ukończyła dwie klasy gimnazjum. Pracowała w resortach: krawieckim i słomianym. Udzielała się w organizacji syjonistycznej działającej na terenie getta.

Cytryn-Bialer Lucie (z d. Pik-Cytryn)

Tablica w Parku OcalałychLucie Cytryn-Bialer (z d. Pik-Cytryn), urodziła się w 1923 r. w Łodzi jako córka Jakuba Cytryna i Gołdy z d. Pik. Rodzice byli właścicielami dwóch fabryk włókienniczych. Mieszkała wraz z rodziną przy ul. 11 Listopada 49. Uczyła się w gimnazjum Józefa Aba. W roku 1940 wraz z najbliższymi trafiła do getta. Zmieniła adres początkowo na Brzezińską 50, a następnie ul. Starosikawską 14. Podczas likwidacji getta w sierpniu 1944 r. została wywieziona wraz z matką i bratem do Oświęcimia. W dalszej kolejności po ich śmierci przewieziono ją do Stutthofu, a później do podobozu Schippnbeil (Sampopol). Ucieczka z marszu śmierci uratowała jej życie.

Eichengreen Lucille

Tablica w Parku OcalałychLucille Eichengreen (Cecylie) z d. Landau, urodziła się 25 II 1925 r. w Hamburgu jako córka Beniamina i Sally. Jej rodzice wyemigrowali z Polski do Niemiec w poszukiwaniu pracy po I wojnie światowej. Jej ojciec zginął w 1940 r. w Dachau, a ona 25 X 1941 została przywieziona do łódzkiego getta (Litzmannstadt Ghetto) wraz z matką i młodszą siostrą Karin. Jej matka zmarła w 1942 r. a siostra zginęła w obozie zagłady w Chełmnie n. Nerem (Kulmhof). W getcie mieszkała przy ul. Pawiej. Początkowo pracowała w Wydziale dla Przesiedleńców, a później w Wydziale Statystycznym.

Elczewska Halina

Tablica Haliny Elczewskiej w Parku OcalałychHalina Elczewska z d. Goldblum urodziła się 11 XI 1919 r. w Łodzi w spolonizowanej rodzinie Maurycego i Franciszki. Ojciec był dyrektorem w firmie Markusa Kohna przy ul. Łąkowej 3/5. Tam też rodzina zamieszkiwała przed wojną. Po ukończeniu gimnazjum E. Orzeszkowej przy ul. Kościuszki 21 i zdaniu matury podjęła pracę w firmie „Angielsko-Polskie Towarzystwo Handlowe” przy al. Kościuszki 1. Wybuch wojny i utworzenie getta spowodowały, że rodzina musiała opuścić swoje mieszkanie i przenieść się do  getta. Tam zamieszkali przy ul. Brzezińskiej 39. Ojciec przez pewien okres czasu pełnił w getcie funkcję kierownika poczty.

Eisner Estera

Tablica w Parku OcalałychEstera Eisner (Tusia) z d. Cygielberg urodziła się 1 lutego 1929 r. w Łodzi jako córka Falika Cygielberga i Rozki. Jej ojciec był kupcem. Mieszkała przy 11 Listopada 31. W 1940 r. Tusia wraz z rodziną została przesiedlona do getta na ulicę Drewnowską 11. Rozpoczęła naukę w Szkole nr 25, w klasie 6.  Matka wtedy dużo chorowała, dlatego też Tusia pomagała robić jej zdobione szpilki, aby potem można było je sprzedać w getcie i zarobić na utrzymanie. Następnie Tusia pracowała przy projektowaniu sztucznych kwiatów, a także u Pana Radziejewskiego. Jak wielu innych mieszkańców getta zachorowała na tyfus. W 1944 r. została wywieziona do Auchwitz, a następnie do innych obozów.

Eldar Ruth

Tablica w Parku OcalałychEldar Ruth (z d. Berlińska) urodziła się w 1929 r. w Łodzi. Mieszkała przy ul. 11 Listopada. W czasie II wojny światowej wraz z rodziną została przesiedlona do getta łódzkiego.  Tam zajmowała się krawiectwem i mieszkała przy pl. Kościelnym 4 w domu swoich dziadków Fajtlowiczów. 24 sierpnia 1944 r. została wraz z najbliższymi wywieziona do Auschwitz.

 

Fridlich Efraim

Efraim Fridlich urodził się 24.4.1929 w Łodzi. W wieku  1o lat trafił do Litzmannstadt Ghetto, tam przez 2 lata w uczył się w szkole.  Po zamknięciu szkół został zmuszony do pracy między innymi Następnie pracował produkując gwoździe, zawiasy a następnie  - zabawki  dla niemieckich dzieci. W trakcie  likwidacji getta Efraim był wyznaczony do  grupy, której zadaniem było oczyszczanie getta.  Po wojnie w 1947 roku cała rodzina Efraima wyemigrowała za ojcem do Izraela. Wydany 19 stycznia 1945. W Izraelu Efraim wstąpił do armii i walczył podczas wojny o niepodległość. Ożenił się  z Tanyą i ma trójkę dzieci - Bracha, Dov i Irit.

Fuks Perec (Paweł)

Tablica w Parku OcalałychPerec (Paweł) Fuks urodził się 15 maja 1931 r. w Łodzi jako syn Icchaka i Hindy-Liby z d. Goldberg. Ojciec pracował w domu jako formierz pończoch, matka zajmowała się cerowaniem pończoch w fabryce Popowskiego przy ul. Cegielnianej (obecnie Stefana Jaracza) w Łodzi, a także udzielała się w Radzie Zakładowej. Mieszkał wraz z rodzicami w Łodzi przy ul. Żydowskiej (obecnie Bojowników Getta Warszawskiego) 14. Do wybuchu wojny ukończył dwie klasy żydowskiej szkoły podstawowej Medema.

 

Gelbard Reuven

Tablica w Parku OcalałychGelbard Reuven urodził się 26 VI 1926 r. w Łodzi w religijnej rodzinie Jaakowa i Sary. Mieszkał przy ul. Śródmiejskiej 39 (obecnie Więckowskiego). Uczęszczał do hebrajskiej szkoły przy ul. Piotrkowskiej, ale wybuch wojny przerwał mu naukę. Matka zmarła w maju 1939 r., a on z ojcem i bratem wkrótce znalazł się w getcie i zamieszkał przy ul. Brzezińskiej 47. Tam też zmarł jego brat Icchak (1941) i ojciec (1943). Początkowo pracował dorywczo jako tragarz, później jako posłaniec.

Goldberg Jakub

Tablica w Parku Ocalałych Jakub Goldberg urodził się 2 lutego 1924 r. w Łodzi. Do czasu wybuchu II wojny światowej ukończył trzy klasy gimnazjum im. I. Skorupki. W tym czasie działał w Socjalistycznej Organizacji Młodzieży Szkolnej.
W 1940 r. został wraz z babcią przesiedlony do getta, gdzie przez cały czas pracował m. in. w Wydziale Plantacji, piekarni, kuchni, a także jako goniec w resorcie krawieckim. W marcu 1944 r. otrzymał pracę przy produkcji amunicji w niemieckich obozach pracy przymusowej Hasag w Częstochowie. Pracował tam do września.

Grynfeld Rachela

Tablica w Parku OcalałychRachela Grynfeld urodziła się 2 stycznia 1925 r. w Łodzi. Jej rodzice byli właścicielami kamienicy przy alei Tadeusza Kościuszki 26. Mieszkała przy Starym Rynku 3. Ukończyła szkołę powszechną, a następnie kontynuowała naukę w żeńskim Gimnazjum Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich przy ul. G. Piramowicza 6. Do wybuchu wojny ukończyła w niej dwie klasy - III  i IV gimnazjalna. Potem szkołę zamknięto.
W 1940 r. wraz z rodzicami została przesiedlona do getta. Początkowo kontynuowała naukę w gimnazjum, następnie została zmuszona do podjęcia pracy. Pracowała w różnych fabrykach m. in.: dywanów, wyrobów metalowych oraz w pracowni kapeluszy.

Grynfeld Eliezer

100 2298Eliezer Grynfeld urodził się 18 października 1923 r. w Łodzi. Mieszkał przy ulicy Nowomiejskiej 4. Ukończył szkołę powszechną i gimnazjum popołudniowe. W czasie przedpołudnia pracował w sklepie obuwniczym, papierniczym, a następnie w fabryce. W kwietniu 1940 r. został wraz z rodziną zamknięty w getcie. Pracował tam w kilku zawodach: jako listonosz, urzędnik w szpitalu, a następnie przez 2 lata w administracji getta jako urzędnik u Jakubowicza, pomocnika Chaima Mordechaja Rumkowskiego.

 

Juskiewicz Zygmunt

Tablica w Parku OcalałychZygmunt Juskiewicz urodził się w 1931 r. w Łodzi. Jego matką była Dorota z d. Olszer. Ojciec był właścicielem niewielkiej fabryki. Mieszkał  przy ul. Narutowicza 58.
Po wybuchu wojny został wraz z rodziną wysiedlony do getta. Rodzice nie posyłali go do szkoły, gdyż bali się o jego bezpieczeństwo. Jednak po pewnym czasie Zygmunt musiał podjąć pracę tak jak inni mieszkańcy getta.

 

Kape Salomea (z.d. Herszenberg)

Salomea Kape z d. Herszenberg urodziła się w maju 1926 r. w Łodzi jako córka Ruchli. Jej matka była akuszerką. Wraz z rodziną mieszkała w getcie. Tam też uczęszczała do Gimnazjum im. M. Konopnickiej. Podczas likwidacji getta w sierpniu 1944  r. została wraz z nieliczną grupą Żydów przydzielona do jego sprzątania.

 

Klugman Aleksander

Aleksander Klugman urodził się w 1925 r. w Łodzi. W roku 1940 został przesiedlony do getta. W sierpniu 1944 r. został wywieziony do Auschwitz, a stamtąd do innych obozów koncentracyjnych. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do Polski. W roku 1957 wyjechał do Izraela. W latach 1991-1997 był korespondentem Rzeczypospolitej w Izraelu.

Kozienicki Chaim

Chaim Kozienicki urodził się 16 czerwca 1928 r. w Łodzi jako syn Shaloma i Chaji - Sary. Mieszkał przy ul. Kilińskiego 75.
W marcu 1940 r. został wraz z rodziną wysiedlony do getta. Zamieszkał wraz z najbliższymi przy ul. Drukarskiej 30. Zaangażował się w działalność w syjonistycznym ruchu młodzieżowym „Hanoar Hazioni”. Pracował  w fabryce przy ul. Łagiewnickiej, w której zajmował się produkcją plecaków dla armii niemieckiej, następnie zajął się stolarstwem.

Krokocki Harry

 Tablica w Parku OcalałychHarry Krokocki urodził się w 1930 r. w Łodzi w rodzinie Szlomy i Rozalii.  Przed wybuchem wojny mieszkał przy ul. Traugutta 2, gdzie mieściła się także siedziba firmy ojca „Centrala maszyn do szycia”.
 Po wybuchu wojny został umieszczony w getcie. Po pewnym czasie wraz z rodziną postanowił uciec. Pierwszym przystankiem był Tarnobrzeg, a następnie Lwów. Potem trafił do obozu pracy w ZSRR, z którego został zwolniony dopiero w 1942 r. Następnym miejscem zamieszkania był Osz w Kirgistanie, gdzie przebywał razem z ojcem.

Lis Haim

Tablica w Parku OcalałychHaim Lis urodził się w Łodzi 25.03.1931 r. w Łodzi w rodzinie Hermana i Estery z d. Rottenbach. Rodzice prowadzili cukiernię przy ul. Sienkiewicza 37. W wieku sześciu lat rozpoczął naukę w chederze, żydowskiej szkole religijnej. Następnie uczył się w prywatnej szkole i w liceum Szwajcera przy ul. Pomorskiej 48, do czasu wybuchu wojny. Mieszkał przy ul. Sienkiewicza 22.
W 1940 r. wraz z rodziną został wysiedlony do getta, gdzie początkowo uczył się przez połowę dnia, a podczas drugiej pracował w Wydziale Elektrycznym.

Merrick Leon (Kusmirek Lajb)

Leon MerrickLeon Merrick (Kusmirek Lajb) urodził się 8 stycznia 1926 r. w Zgierzu. W 1940 r. wraz z rodziną został przesiedlony do getta. Podczas jego likwidacji sierpniu 1944 r. został wywieziony do obozu pracy przymusowej w Kielcach, gdzie przez trzy miesiące pracował w fabryce amunicji. Następnie trafił do obozu w Częstochowie, a potem do Buchenwaldu.
W 1949 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, trzy lata później został wcielony do armii amerykańskiej. Awansował do stopnia sierżanta.
Za żonę pojął Ninę (również ocalałą).

Mostowicz Arnold

Arnold Mostowicz urodził się 6 kwietnia 1914 r. jako syn Ignacego Moszkowicza i Erby z d. Goldstein. W okresie dzieciństwa i młodości mieszkał w Łodzi. Następnie wyjechał do Francji, gdzie krótko przed wybuchem II wojny światowej ukończył studia medyczne. W połowie lipca 1939 r. powrócił do Polski. We wrześniu 1939 r. pracował w szpitalach polowych w Warszawie, a następnie przeniósł się do Łodzi. W getcie mieszkał przy Starym Rynku 9, a także Franciszkańskiej 12. Pracował w szpitalu chorób zakaźnych, w pogotowiu ratunkowym oraz jako lekarz sanitarny.

Rosenfarb Chava

Chava Rosenfarb urodziła się w 1923 r. w Łodzi. Mieszkała przy ulicy Żeromskiego. Ukończyła szkołę im. Medema, następnie kontynuowała naukę w polsko-żydowskim gimnazjum.
W roku 1940 trafiła wraz z rodziną do getta, gdzie podjęła pracę jako nauczycielka. Zajmowała się także wraz z rabinem Hirszbergiem (szefem wydziału naukowego) przekładem psalmów na język jidysz. W roku 1944 r. wraz z najbliższymi trafiła do Auschwitz. Następnie wraz z matką została przesiedlona do Bergen-Belsen i tam została wyzwolona.

Simonowicz Maria

Maria Simonowicz rodziła się w 1925 r. w Łodzi. Jej ojciec pracował jako buchalter w fabryce tekstylnej, a matka zarabiała na życie szyciem. Mieszkała przy ul. Andrzeja 35. Uczyła się w Gimnazjum im. Marii Konopnickiej przy Wólczańskiej 123. W 1940 r. wraz z matką została przesiedlona do getta i zmieniła adres na Tokarzewskiego 25. Tam pracowała w zakładzie gorsetowym i dywanowym, a matka w krawieckim.

Zyskind Sara

Sara Zyskind (Sara Plager). Urodziła się 26 marca 1927 r. w Łodzi jako córka Anszela Kalmana i Mindli z d. Biederman. W 1940 r. trafiła do getta. Od 1942 r. pracowała w zakładach bawełnianych. Podczas likwidacji getta w sierpniu 1944 r. została przetransportowana do Auschwitz.

Susser Lili (Cukier)

 Lilii Susser (Cukier) urodziła się 19 marca 1927 r. w Łodzi jako córka Moryca Cukra i Marii z d. Rubinstein. Ojciec zajmował się prowadzeniem ksiąg rachunkowych kilku łódzkich fabryk, matka opiekowała się domem. Mieszkała przy ul. Głównej 69 (obecnie al. Piłsudskiego), a następnie Piotrkowskiej 116. Uczęszczała do szkoły powszechnej przy Cegielnianej (dziś Stefana Jaracza) 26. W marcu 1940 r. wraz z rodzicami została przesiedlona do getta.

Tramiel Jack (Idek Tramielski)

Jack Tramiel rodził się 13 grudnia 1928 r. w Łodzi. W roku 1939 został przesiedlony do getta, gdzie mieszkał przez następne pięć lat, jego głównym zajęciem była praca w fabryce odzieży. W sierpniu 1944 r. wraz z ojcem został wywieziony do Auschwitz. Kiedy zostali uznani za zdolnych do pracy przewieziono ich do obozu Alum w pobliżu Hanoweru. Ojciec Idka nie doczekał końca wojny, natomiast jemu samemu się udało przeżyć ten ciężki okres.

Turski Marian (Turbowicz Mosze)

Marian TurskiMarian Turski (Mosze Turbowicz) urodził się 26 czerwca 1926 roku w Druskienikach na terenie dzisiejszej Litwy. W 1940 r. wraz z rodziną trafił do łódzkiego getta. W sierpniu 1944 r. został deportowany do Auschwitz. Rok później wziął udział w Marszu Śmierci. Po zakończeniu wojny zajął się dziennikarstwem. Pracował w Wydziale Prasy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz działał w młodzieżowej organizacji Polskiej Partii Robotniczej. Od 1958 r. kierował działem historycznym tygodnika „Polityka”.

 

Widawski Jehuda

Jehuda Widawski urodził się 26 lipca w 1919 roku w Turku jako syn Abrama i Lei. Jego rodzice do 1930 r. prowadzili hurtownię galanterii w jego rodzinnym mieście. W 1929 r. przeprowadził się do Łodzi. 6 lat później ukończył Szkołę Powszechną. Następnie kontynuował naukę w wieczorowym gimnazjum przy ul. Cegielnianej 57 (obecnie Stefana Jaracza), którego nie ukończył. Założył przedsiębiorstwo handlujące tekstyliami przy Lipowej 43, jego firma dostarczała bieliznę i odzież dla wojska, a także dla prywatnych sklepów. Choć był nieletni udało mu się zdobyć pozwolenie na prowadzenie swojej firmy od Wojewody Łódzkiego. W latach 1935-1939 aktywnie udzielał się w rewizjonistycznej partii w Łodzi. Mieszkał przy Zachodniej 56.

Weintraub Leon

Tablica w Parku Ocalałych Leon Weintraub urodził się 1 I 1926 r. w Łodzi w rodzinie Szula-Szlomy zmarłego w 1927 r. w Łodzi i Natalii, która zginęła w 1944 r. w Auschwitz. Matka aby zapewnić byt swoim dzieciom (Leon miał jeszcze 4 siostry) otworzyła małą pralnię przy ul. Kamiennej 2. Do wybuchu wojny skończył 6 klas szkoły podstawowej, póżniej kontynuował ją jeszcze do czasu zamknięcia szkół w getcie jesienią 1940 r.
Wkroczenie Wehrmachtu do Polski 1 września 1939 r. Leon Weintraub przeżył bardzo świadomie, ponieważ krótko po napaści na Polskę w Lodzi zostało utworzone getto dla ludności żydowskiej. Już w zimie 1939 rodzina Weintraub musiała przeprowadzić się do getta.

mkidn  Narodowe Centrum Kultury Narodowe Centrum Kultury

© 2020 Centrum Dialogu. Dofinansowano że środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura w sieci.

Godziny otwarcia

GODZINY OTWARCIA BUDYNKU (w tych godzinach można zwiedzać wystawy):
Wstęp do budynku i na wszystkie wystawy jest bezpłatny.

poniedziałek - piątek od 11.00 do 17.00
sobota - niedziela od 12.00 do 16.00

Kalendarz

Skontaktuj się z nami

Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi
ul. Wojska Polskiego 83, 91-755 Łódź
biuro@centrumdialogu.com

tel. +48 42 636 38 21
      +48 506 155 911

NIP 7262636381

RIK 1/2010

REGON 101022466

NUMER KONTA BANKOWEGO
Bank PKO SA 91 1240 3028 1111 0010 3752 7380